ئێوە لە كوێن ، ئەی دەوڵەتانی عەرەب ؟!                                

قەبارەی ووڵاتی بەنگلادیش بچووكترە لە قەبارەی دەوڵەتی تونس , سەرژمێری دانیشتوانی زیاترە لە دانیشتوانی (جەزائیر , عێراق , مەغریب , سعودیە ) پێكەوە . لە ساڵی دووهەزار نیوەی دانیشتوانی لە ژێر هێڵی هەژاری دا بوون , وەزیاتر لە هەشتاو پێنج ملیۆن هاووڵاتی نەخوێندەوار بوون , نیوەی دانیشتوانی ووڵات بێبەش بوون لە ووزەی كارەبا , لە گەڵ بێكاری و نەخۆشی و دەردو بەڵا ,وكارەساتی ژینگەیی و سرووشتی , لەگەڵ ژێرخانێكی ئابووری داڕووخاو , بەڵام ئەمڕۆ بەرهەمی گشتی ناوخۆی ئەم ووڵاتە لەسەرووی بەرهەمی گشتی ناوخۆی ووڵاتانی ( قەتەر , مەغریب ,تونس , لوبنان , مۆریتانیا )یە پێكەوە , ڕێژەی هەژاری بۆ لە30% دابەزیوە .

ڕێژەی خوێندەواری لەو ووڵاتە بۆ30% بەرز بۆتەوە , كارەبا گەیشتۆتە سەرجەم دانیشتوانی , ئێستا بەنگلادیش لەسەر ئاستی جیهان بەدووەم ووڵاتی هەناردەی جل و بەرگ دادەنرێت ,كەلەوانەیە بەدڵنیاییەوە ئەی عەرەب لە ماڵەكانتانا بەلانی كەمەوە پارچەیەك جلوبەرگ هەبێت كەلەو ووڵاتە دروستكراوە , ئەمانە هەمووی لە ماوەی بیست ساڵ دا ڕووی داوە , ئەی چۆن ئەمە ڕووی داوە ؟ نهێنی ئەو بەرەو پێشچوونە لە بوونی دوو كەسایەتی دایە , (شێخە حسێن ) سەرۆك وەزیران و پڕۆفیسۆر (محەمەد یوسف )ی وەرگری خەڵاتی نۆبڵی ئاشتی , ئەو دوو كەسایەتیە هەستان بە پێشكەشكردنی بیرۆكەی داهێنەرانە بۆ چارەسەر كردنی قەیرانەكانی ووڵات , لە كاتێكا داهاتی ساڵانەی ووڵات لە 40ملیار دۆلارتێپەڕنەدەبوو , تێكڕای داهاتی ساڵانەی تاك لە 600 دۆلار تێنەدەپەڕی .

ئێستا داهاتی ساڵانەی ئەو ووڵاتە كەمتر نیە لە 700 ملیار دۆلارو و داهاتی ساڵانەی تاك لە 6000 دۆلار زیاترە , یەكەم بیرۆكە كە كاریان لەسەر كرد ناویان لێنا بانكی هەژاران كە بریتی بوو لەپەنجا ملیۆن قەرز بۆ پەنجا ملیۆن هەژار بەبێ‌ بوونی هیچ جۆرە گەرەنتی و سوودو قازانجێك , كەتەنها ئامانج بەكارهێنانی ئەو پارەیە بوو لە پێناو بەنگلادیش , ئەوە وای كرد سێ‌ لەسەر چواری قازانجی ئابووری ووڵات لە دەستی دامەزراوە بچووكەكان دا بێت , هەروەك هەستان بە گرنگی دان بە پیشە سازی هاوشانی كشتوكاڵ كە ووڵات پشتی پێ بەستبوو وەكو سەرچاوەی سەرەكی سامان , و توانیان پێداویستی ناوخۆ لە بواری بەرهەمی كشتوكاڵی بەدەست بهێنن .

لە ئێستادا كەرتی پیشە سازی نزیكەی 19% ی داهاتی ناوخۆ پێكدەهێنێت , هەروەك بەشێكی زۆری بوودجەی دەوڵەتیان بۆ پەروەردەو پەرەپێدان و تەكنەلۆژیاو دیجیتاڵكردن تەرخانكرد , پێشترخەرجیەكانی خوێندن و فێركردن لە 1,9% ی بوودجە ی بۆ تەرخانكرابوو , ئەمڕۆ دەگاتە زیاتر لە 20% ی بوودجەی ووڵات , لەگەڵ ئەوەش دا دەوڵەت پشتگیری ئازادی بیرو ڕاو دەربڕینی كرد و ڕووبەرێكی فراوانتری بۆبەشداری ژنان تەرخانكرد بۆ ئەوەی چالاكتر بن لە كۆمەڵگاداو دەورو نەخشیان زیاتر بێت . ئەمەش ئەزموونێكی بێهاوتایە و پێمان دەڵێت جیهانی عەرەبی دەوڵەمەندترە بە سەرچاوەو كەسانێك كەدەتوانرێت باشتریش بێت لە ڕوانگەی سەرچاوەی زۆرو فەراهەمكردنی ژیانێكی باشترو جوانتر, درووستبكرێت لەوەی ئێستا هەیە .
بەڵام , بەڵام , بەڵام , (چی بڵێم ) ؟!
لە ڕۆژنامەی (شرق الاوسط)


ڕۆژنامە نووس و نووسەری سعودی مشعل السدیری
وەرگێڕانی لە عەرەبیەوە:احمد خدر

پەیوەندیدار